Hoofdstuk Samenvatting en Conclusie:

I. Aanleiding

Sinds de decentralisatie in 2015 is door gemeenten, jeugdzorgaanbieders, professionals, cliënt- en jongerenorganisaties en het Rijk gewerkt aan een verbeterd jeugdstelsel. Nu 7 jaar verder is veel bereikt, maar is de beoogde transformatie nog niet voldoende gerealiseerd. Er wordt door de betrokken partijen een gezamenlijke Hervormingsagenda Jeugd ontwikkeld om de volgende fase van de transformatie te richten en te ondersteunen. Een onderdeel van de Hervormingsagenda is de begrenzing van de reikwijdte van de Jeugdwet. VWS en de VNG hebben aan Aspectu de opdracht verstrekt om de opbouw en ontwikkeling van het gebruik en de kosten van jeugdhulpvoorzieningen meer inzichtelijk te maken. Het verkregen inzicht wordt door VWS en de VNG gebruikt in de gesprekken over eventuele reikwijdte beperkende maatregelen met de partners, die een rol hebben om tot een duurzaam en betaalbaar stelsel te komen.

II. Inzicht in de samenstelling en groei van het gebruik en de kosten binnen de Jeugdwet 2018-2021 (Deel 2)

Aspectu heeft van 16 gemeenten microdata over de periode 2018-2021 ontvangen en verwerkt. Op basis van deze data is inzicht ontwikkeld in de opbouw en ontwikkeling van het gebruik en de kosten van Jeughulpvoorzieningen (Deel 2). Op verzoek van VWS en de VNG is een nadere verkenning gemaakt van de inzet van 'lichtere jeugdhulp' (vertaald als: cliënten met een declaratieomvang van €5.000 of minder) en de groei van het jeugdzorgstelsel (Deel 3).

II.1 Inzicht in de opbouw en ontwikkeling van het gebruik en de kosten naar zorgvormen

De groei in aantal cliënten is lager dan de groei in kosten. De gemiddelde kosten per cliënt (intensiteit en duur) hebben de grootste invloed op de kostengroei. In 2.1 is een uitgebreid overzicht opgenomen van de verschillende groei- en krimpbewegingen naar zorgvormen in aantal cliënten en de kosten.

II.2 Inzicht in de opbouw en ontwikkeling van het gebruik en de kosten naar declaratieomvang

Het aantal cliënten met een cumulatieve declaratieomvang tussen de €5.000 en €24.999 groeit het snelst. De kosten groeien in alle categorieën. Het aantal cliënten met een cumulatieve declaratieomvang €149.000 of meer is relatief het kleinst, maar kent het hoogste aandeel van de kosten. In onderdeel 2.2 is een uitgebreid overzicht opgenomen van samenstelling en de groei- en krimpbewegingen naar de declaratieomvang van cliënten.

II.3 Inzicht in de opbouw en ontwikkeling van het gebruik en de kosten naar leeftijden en geslacht

In de leeftijdsgroep 5 tot en met 12 jaar is het aandeel jongens met jeugdhulp belangrijk groter dan het aandeel meisjes en vanaf 16 jaar is het aandeel meisjes groter dan jongens. De declaratiewaarde per client neemt gemiddeld toe naar mate de leeftijd stijgt. In 2.5 en 2.6 is nader belicht.

II.4 Inzicht in de opbouw en ontwikkeling van het gebruik en de kosten naar declaratieomvang van de aanbieder (in 2021)

Het aantal cliënten bij de aanbieders met een declaratieomvang van €5 mio of meer daalt langzaam. De aanbieders met een declaratieomvang van €1 mio of meer bepalen het leeuwendeel van de kosten. In onderdeel 2.4 is een uitgebreid overzicht opgenomen van samenstelling en de groei- en krimpbewegingen naar declaratieomvang van de aanbieders.

III. Inzicht in het segment van cliënten met een declaratieomvang van €5.000 of minder en de groei van het stelsel over 2018-2021 (Deel 3)

In deel 3 is een nadere verkenning opgenomen van de opbouw en ontwikkelingen van de 'lichtere jeugdhulp' (vertaald als: cliënten met een cumulatieve declaratieomvang van €5.000 of minder) en de groei van enkele onderdelen het jeugdstelsel. De hoofdlijnen zijn als volgt:

- Het aandeel cliënten met een declaratieomvang van €5.000 of minder is ruim 35% van het totaal. De kosten zijn minder dan 4% van de totale kosten.

- Het aantal cliënten en de kosten bij de middelgrote aanbieders groeit het sterkst. De kleine aanbieders hebben relatief een klein deel in de totale kosten.

- Het jeugdstelsel groeit het snelst in de ambulante zorgvormen en met name in Behandeling, Begeleiding en Ambulante GGZ.

- Deze ambulante zorgvormen groeien door een toename van het aantal cliënten en een groei van de gemiddelde kosten per cliënt (intensiteit en duur).

IV. Validatie van de microdata en Representativiteit

Op basis van de microdata van 16 gemeenten zijn inzichten verkregen in de opbouw en ontwikkeling van het gebruik van voorzieningen vanuit de Jeugdwet. Ondanks dat de 16 gemeenten niet representatief zijn voor alle Nederlandse gemeenten komen de achtergrondkenmerken, die het Rijk gebruikt in het verdeelmodel Jeugd van de algemene uitkering van het gemeentefonds, van de 16 gemeenten overeen met de gemiddelden in Nederland. De microdata is getoetst aan het CBS en de openbare jaarrekeninggegevens vanuit FINDO. Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar de onderdelen 5. Validatie microdata en 9. Achtergrondkenmerken gemeenten.

V. Eindresultaat

VWS en de VNG hebben vanuit deze rapportage aanvullende inzichten verkregen in de opbouw en ontwikkeling van het gebruik en de kosten van de 'zorg in natura' voorzieningen vanuit de Jeugdwet. De verkregen inzichten zijn in lijn met de landelijke beelden onder andere vanuit het CBS en de Informatie Voor Derden (IV3) van de gemeenten volgens FINDO. Op basis van de validatie van de microdata en de uitkomsten menen VWS en de VNG dat de resultaten uit dit onderzoek kunnen worden gebruikt om richting en de 'orde grootte' te duiden van de ontwikkelingen in Nederland. Het precieze beeld voor heel Nederland en individuele gemeenten kan afwijken van de uitkomsten uit het onderzoek. VWS en de VNG zullen de resultaten gebruiken in besprekingen en vervolgonderzoeken in het kader van de Hervormingsagenda Jeugd voor het onderdeel reikwijdte.

Onderstaand treft u het gehele rapport van Aspectu en de aanbiedingsbrief aan de Tweede kamer aan: